Rượu cuốc lủi – Quy trình và tinh hoa sản xuất

Cái thời năm 80 đến giữa những năm 90, cuốc nhiều lắm. Đói, ngủ gần sáng tùy thời mà nóng lạnh, nhưng đói, cộng thêm tiếng ếch nhái, chão chuộc kêu râm ran, nhưng tầm 4h-4h30 thì tiếc cuốc kêu nghe thật oải. Nó vẳng vẳng, như xa như gần, lúc nhỏ nhẹ than vãn, lúc như thê lương trách móc, có lúc như nó vục mỏ vào tai mình mà gào. Phát điên với cái loại nhỏ nhỏ như con gà ri, nhưng dáng người thon gọn hơn, lông đen lốm đốm vàng, trắng, mà đi trên bèo trên dây muống nhanh hơn thia lia mà trẻ con chúng tôi hay quăng, vào bụi rậm lẩn nhanh hơn trạch cống.  Uốc, uốc, uốc. Rồi tảng sáng khoảng 5h, thì hết, cũng là lúc tôi dậy, chuẩn bị cho một ngày làm việc.

Một ngày làm việc như thế, không buồn, cũng không vui.

Bỏ qua cái giai đoạn đánh răng rửa mặt không kể; trước tiên tôi nhóm lò.  Lò ở đây xưa tôi cùng ông cụ đắp bằng đất, xỉ than, vôi trộn vào nhau, cũng chiếm góc bếp gần mét vuông. Lỗ bếp thoáng, chắc chắn, lại phải che chắn đường gió vào kẻo đượm lửa sấp cơm. Than bùn trộn cùng than kíp lê đập nhỏ, bén nhanh mà lửa cao, đều. Giấy củi nhét vào mồi, khói bốc mù mịt bay lên ống khói, bụi than, khói than trộn cùng mồ hôi ra một cái mùi khó tả. Mặt mũi nhem nhuốc như lính biệt kích bây giờ thường thấy trên tv.

Trong khi chờ than bén lửa, tráng nồi, xách ra chum, múc rượu. Nồi bằng nhôm Liên Xô, nhẹ mà bền, chịu lửa cực tốt, đựng được 10 bơ gạo cùng nước. Gạo nếp lật, nâu thẫm, bóng, bụng nở căng, mở chum ra thơm mùi men mùi dấm mùi rượu. Cơm nổi hết lên mặt biết ngay là nồi rượu ” được nước”. Gặp chum mở ra hôi hôi, cơm lờ đờ nổi là xong rồi; từ cơm từ nước mà có hướng xử lý sao cho thuận gạo.

Vần vò được nồi nấu lên, bắt đầu rửa chum ( nếu chum hôm đó kém), rồi khệ nệ bưng chậu cơm đã ủ men để vào nước. Được thua thành bại nồi rượu phần lớn ở đây, mở vì ra, bao giờ tôi cũng nhón  vài miếng. Cơm đã ngấu, thơm nồng nàn, đói bụng chỉ vài giây sau trôi vào dạ dày là lâng lâng phê phê; nhiều khi chụm tay thành muôi múc cốt hút soàm soạm. Chao ôi, tuy chưa được uống thần thủy của giai nhân nọ kia nhưng tôi đồ rằng quỳnh tương ngọc dịch cũng chỉ đến thế mà thôi.

Kể cũng tài, trong các loại thúng mủng chậu xô để đựng cơm, không loại nào có thể qua được anh chậu nhôm Liên Xô. Miệng rộng, nhẹ, rất bền, kéo lên trên sàn chả sao, lại ko bị ô xi hóa, thoát nhiệt tốt. Rửa cái sạch ngay. Tài tài là, nghĩ lại càng thấy nể.

Cũng đã thấm mệt, bắt đầu đong gạo, gạo lật phấn mịn còn nguyên vỏ cám, nồi gang dầy nặng như những bước chân mê mải. Gạo phải ngâm, thì nấu mới rền, có rền thì cơm mới ngấu, có ngấu thì nước mới lên, có lên thì rượu mới đượm màu…